Vorige week ging ons blog over Alkmaar. Deze week in de provincie Noord Holland gaan we dieper in op de stad Haarlem. We verdiepen ons in de rijke geschiedenis en opmerkelijke ontwikkelingen die ervoor gezorgd hebben dat Haerlem of Harlemum uitgroeide tot de stad Haarlem.
Haerlem of deftig Harlemum
Niemand weet precies waar de naam Haerlem of zoals wij het kennen Haarlem vandaan komt, de oudste sporen gaan terug tot ver voor het begin van onze jaartelling. Een groot deel van westelijk Nederland ligt onder de zeespiegel. Maar Haarlem ligt voor een groot deel op een zandplaat die ca. 5000 jaar geleden door de zeestroming is gevormd; dat zijn de oudste strandwallen.
Haarlem werd na 1245 als de tweede stad van Holland beschouwd, het werd eeuwenlang direct na Dordrecht genoemd. Haarlem was in dat laatste deel van de Middeleeuwen een belangrijke stad geworden.
Eerst bier toen leidingwater
Water was niet om te drinken, maar om de stoep mee te boenen. Pas na de aanleg van waterleiding, met gezuiverd duinwater, was het verstandig een glas water te nemen. Maar dat gebeurde pas in de negentiende eeuw. Daarvóór was het simpel: wie dorst had dronk bier. Dat werd gemaakt van gekookt water en gegist gerstenat. Het was niet alleen goed voor de dorst, maar ook gezond, het had namelijk een laag alcoholpercentage en een aantal voedingselementen.
De brouwerijen in Haarlem verwierven een bijzondere naam, omdat die de smaak van hun bier niet lieten bepalen door ‘gruit’ (een kruidenmengsel met gagel, rozemarijn, laurierbessen en salie), maar met hop. Dat gaf het een wat bittere smaak en een betere afdronk. Bovendien was dit bier veel beter houdbaar. Dit Haarlemse bier werd niet alleen in de eigen stad op prijs gesteld, maar werd een belangrijk exportproduct.
In de 20e eeuw stadsuitbreidingen
Nadat de problemen van de Eerste Wereldoorlog voorbij waren, hernam Haarlem zijn mars op de brede weg van de vooruitgang. De nieuwe industriële bedrijven hadden veel werkgelegenheid gebracht en de stad groeide dus uit haar voegen. Dit leidde tot een begerig oog op stukken grond van omliggende gemeenten. Bloemendaal moest het Ramplaankwartier afstaan. De gemeente Schoten werd onderdeel van Haarlem en een deel van Spaarndam maar ook Haarlemmerliede, Spaarnwoude en Heemstede verloren een flink gebied.
De vooroordelen over Haarlem
Over Haarlem en de ‘houten Haarlemmers’, ook wel gesierd met de vreemde bijnaam ‘muggen’, bestaan de nodige vooroordelen. Zo zouden Haarlemmers stijf en afstandelijk zijn; alles zou in Haarlem 50 jaar later gebeuren, er zou hier nooit iets veranderen. Inmiddels is Haarlem een echte favoriet onder veel shoppers. Niet gek dus dat deze stad al drie keer werd uitgeroepen tot Leukste Winkelstad van Nederland. Behalve dat Haarlem een mooie historische stad is, heeft het ook een geweldig winkelaanbod: van bekende merken in de Grote Houtstraat tot kleine boetiekjes in de Gouden Straatjes.
Over twee weken gaan we weer een andere provincie onder de loep nemen. Tot over twee weken.
