Het is inmiddels alweer wat langer geleden dat wij een blog voor Entoen hebben geschreven, maar vandaag pakken wij de draad weer op en gaan verder met onze tour door de provincies. Noord-Holland gaan we in wat meerdere stappen behandelen en in deze blog vertellen we wat meer over Alkmaar waar we beginnen rond 900.
Van villa tot forum (900-1200)
Omstreeks 925 kreeg de abdij van Egmond van de Hollandse graaf Dirk, twee boerderijen ‘in villa Allecmere vocitata’, te vertalen als ‘in het dorp genaamd Alkmaar’. Zijn opvolger Dirk II schonk de abdij rond 980 onder andere ‘in Alkmaar alle tol’. Zo is de vroegste geschiedenis van Alkmaar verbonden met zowel de abdij van Egmond als het grafelijke huis.
In 1083 verkreeg de abdij de rechterlijke macht in Alkmaar, inclusief de inkomsten daarvan. Waarschijnlijk kreeg Alkmaar toen een eigen schout. Kort hierna scheidde Alkmaar zich af van de moederparochie Heiloo en vormde een eigen kerkgemeenschap.
Alkmaar wordt een stad
Op donderdag 11 juni 1254 is het dan zover: een delegatie van Alkmaarse notabelen is aanwezig in de grafelijke hof te Leiden waar graaf Willem II, tevens Rooms koning van het Duitse rijk, hun stadsrechtoorkonde zal bezegelen met zijn troonzegel. Daardoor verkrijgt de oorkonde rechtskracht en vanaf dat moment is Alkmaar een stad met alle voorrechten van dien. Er zijn maar negen steden in het graafschap Holland en Zeeland met oudere stadsrechten.
Nieuw land voor Alkmaar
Na het succes van de Beemster (droog in 1612) was het hek van de dam. De bedijking van de Heerhugowaard en het Schermeer was nu eigenlijk alleen een kwestie van tijd. Bij deze twee meren stond er voor markt- en koopstad Alkmaar veel op het spel. Het ging erom greep op de boeren in de nieuwe polders te krijgen. Die moesten met hun zuivel en vee naar de Alkmaarse markten komen en hier ook hun inkopen doen. Gelukkig stond de stad sterk. Alkmaar had een doorslaggevende stem in de vergadering van de Staten van Holland als het om zaken in de naaste omgeving ging. En de Staten beslisten over de verlening van octrooien of concessies voor het droogmaken van meren.
Eerste trein
De opening van de spoorlijn was feestelijk. Op 18 december 1865 vertrok om half 11 ’s morgens een versierde trein van Den Helder naar Alkmaar. Dit was de eerste officiële treinverbinding in Noord-Holland boven het – op dat moment nog in aanleg zijnde – Noordzeekanaal. De trein werd overal met veel enthousiasme onthaald.
De immigranten vinden Alkmaar
Vanaf 1960 tot heden vinden immigranten Alkmaar. Een opvallende groep immigranten vormden de Joden. De eerste Joden in Alkmaar waren waarschijnlijk reizende kwakzalvers, zo komen we ze tenminste in bronnen van 1330 en 1550 tegen. Ze vestigden zich pas in Alkmaar kort na 1600: in 1604 had de Alkmaarse vroedschap als eerste stadsbestuur in Holland officieel ingestemd met de komst van Joden, die toen nog vooral uit Portugal of Spanje afkomstig waren. Mits ze zich behoorlijk gedroegen, konden ze in alle vrijheid hun geloof beleven.
Ook vele andere immigranten kwamen uit ons buurland. We vinden veel Duitse namen in Alkmaar, vooral onder de middenstanders in de textielsector. Velen van hen kwamen eind 19e eeuw als marskramers uit Westfalen. Ze kozen voorgoed voor Nederland en vestigden zich onder andere in Alkmaar.
In de twintigste eeuw volgden grote groepen arbeidsmigranten uit het Middellandse Zee-gebied, als eerste de Italiaanse granietbewerkers en ijsbereiders. In de jaren zestig was er grote behoefte aan industriële arbeidskrachten bij bedrijven als de Hoogovens in IJmuiden.
Vanaf 1964 arriveerden ook de eerste Turkse en Marokkaanse arbeidsmigranten in Alkmaar, die een niet-westerse cultuur en een andere religie meebrachten.
Na 1970 werd Alkmaar aangewezen als groeikern voor woningzoekenden uit de Randstad, en velen vonden een woning in het nieuwe Alkmaar-Noord. En dan hebben we het nog niet gehad over de mensen uit voormalig Nederlands-Indië of Suriname, over vluchtelingen uit Vietnam en andere asielzoekers. Het telefoonboek van Alkmaar telt vele vreemde namen, en dat zal ook in de toekomst wel zo blijven.
Volgende week meer over de de provincie Noord Holland en dan brengen we een andere stad onder de aandacht.
