Teylers Museum is het eerste en oudste museum van Nederland. Het museum is te vinden aan het Spaarne in de stad Haarlem, en is genoemd naar Pieter Teyler van der Hulst (1702 – 1778). Lees in deze blog meer over het museum..
De Teylers Stichting
Pieter Teyler van der Hulst was een rijke Haarlemse laken- en zijdefabrikant en bankier. Teyler was een kind van zijn tijd en koesterde veel verlichtingsidealen. Hij had een grote belangstelling voor kunst en wetenschap. Hij was ervan overtuigd dat kennis een belangrijk middel ter verrijking van de mensheid vormde. Vanaf jonge leeftijd verzamelde hij al een grote hoeveelheid objecten. Waaronder fossielen, wetenschappelijke prenten, instrumenten, boeken en munten.
Bij zijn overlijden liet Teyler deze omvangrijke collectie, plus een flink geldbedrag na. In zijn testament stond vermeld dat hij wou dat zijn collectie en vermogen ondergebracht zou worden in een stichting. Op 8 april 1778 werd een stichting opgericht die zijn naam droeg – Teylers Stichting. Deze stichting moest ‘het vermogen beheren ter bevorderingen van Godsdienst. Maar ook het aanmoedigingen van Kunsten en Wetenschappen, en ’t nut van ’t algemeen’.
Het Teylers Museum is een feit
Hoewel nergens in Teylers testament gesproken werd over de oprichting van een museum, werd besloten om achter het Fundatiehuis aan de Damstraat een openbaar museum annex bibliotheek te bouwen – het Teylers Museum. Dit was een revolutionair initiatief voortgekomen uit de idealen van de Verlichting. Een kennisinstituut door en voor burgers waar men zonder dwang van kerk of staat zelf de wereld kon ontdekken.
De Amsterdamse bouwmeester Leendert Viervant kreeg in 1779 de opdracht tot het ontwerpen van een ‘boek en konstzael’. Vijf jaar later werd de fraai gedecoreerde Ovale Zaal voor het publiek opengesteld. Martinus van Marum werd aangesteld als eerste directeur van het museum. In de zaal werden experimenten aan het publiek voorgedaan en op de omloop was een bibliotheek. In het midden van de zaal stond een grote tafel met een verzameling van tekeningen, prenten en mineralen. De collectie trok grote publieke belangstelling.
Wybrand Hendriks, De Ovale Zaal van Teylers Museum, c.1800-1820.
Uitbreiding van het museum
In de eeuwen erna werd het museum verder uitgebreid. In de 19e eeuw kwam er een Leeszaal, de Eerste Schilderijenzaal en de Tweede Schilderijenzaal. Daarnaast werd er een nieuwe entree aan het Spaarne gebouwd. Ook in de 20e eeuw werden er nieuwe ruimtes toegevoegd. Zo kwam er onder andere een depot, een kantoorruimte en een tuinzaal. Het museum telt tegenwoordig 12 tentoonstellingszalen. Hier kan je natuurkundige instrumenten bezichtigen, zoals de grote elektriseermachine uit de 18e eeuw. Daarnaast zijn er fossielen, schilderijen, tekeningen, munten en penningen te zien. Het museum herbergt een bijzondere collectie tekeningen en prenten. Met onder andere 25 originele tekeningen van Michelangelo. Ook bezit het museum werken van Rembrandt en Rafaël.
