Sinterklaas komt uit Spanje, toch? Nou niks hoor, hij blijkt uit een heel ander land te komen: Turkije, destijds nog ‘klein Azië’ geheten. Hij was de bisschop van Myra en leefde daar tot het jaar 340. Sinterklaas’ overblijfselen zijn op enig moment verplaatst naar Bari in Italië. Over Sinterklaas, ook wel Sint Nicolaas genoemd, gaan vele verhalen en legendes. Hoewel de hedendaagse discussie niet direct over hemzelf gaat, kun je gerust stellen dat Sint’s historie ons dagelijks bezighoudt. Uiteraard met name als het wat later in het jaar wordt, maar toch. Immers, de hele discussie over Zwarte Piet verdient een wat dieper kijkje in de historie van Sint en zijn Pieten. Blijft dat deze statige oude man met witte baard, rode mijter en mantel, een vaste plek heeft in ons leven.
In meerdere landen in Europa wordt Sinterklaas gevierd, hoewel we daar doorgaans niet zo veel van meekrijgen in de media. En bij vele traditionele vieringen in alle landen staan de cadeautjes en lekkernijen die hij weggeeft, centraal. Zo deelden Sint en zijn Pieten al in de 16e eeuw snoepgoed uit aan degenen die hun schoen hadden gezet. Dit snoepgoed bestond toen al uit speculaas, kruidnoten, borstplaat, pepernoten, chocoladeletters en taai taai. En de schoen werd ook toen al bij de haard gezet, want Piet kwam immers door de schoorsteen naar binnen.
Sinterklaas kent dus niet alleen als persoon een lange historie. Ook zijn feest dat begin december gevierd wordt is al eeuwen bekend. De viering van het Sinterklaasfeest is sinds de 13e eeuw in West Europa gebruikelijk. Sint Nicolaas is in die tijd de meest aanbeden heilige. Hij wordt ook een patroon genoemd, wat inhoudt dat hij beschermer van huwbare jeugd, kooplieden, scholieren en reizigers zou zijn.
Rond de middeleeuwen kregen arme kinderen op de dag voor de feestdag, van Sinterklaas geschenken, zoals voedsel en schoenen. Weer later werden alle armen kinderen getrakteerd en werd het Sint Nicolaasfeest een volksgebruik. Schoenen stonden in de kerk en werden gebruikt als vindplaats van de geschenken en het snoep. Sinterklaasmarkten werden sinds eind 15e eeuw gehouden en bleven traditie tot in de 19e eeuw. Na het verdwijnen van de markten werd het feest van Sint en zijn Pieten meer in huiselijke familiekring gevierd. Begin 1900 werden de eerste intochten van Sinterklaas georganiseerd. Na de Tweede Wereld Oorlog (na 1945) gingen de volwassenen ook steeds meer mee doen met het Sinterklaasfeest.
Herkomst van Sint en zijn Pieten
Van andere onderdelen van het Sinterklaasverhaal, zoals stoomboot, roe en zak, is de herkomst ook niet altijd duidelijk. De stoomboot is in sommige verhalen een boot waarmee hij zeelieden gered zou hebben die in nood verkeerden. Dit lijkt wel een kern van waarheid te hebben als je ziet hoeveel havensteden een Sint Nicolaas kerk hebben. De roe zou gebruikt zijn voor het schoonmaken van schoorstenen. De zak van Piet werd gebruikt voor het opvangen van het roet uit de schoorstenen. Maar wat doe je dan weer met de pakjes die ook uit die zak zouden komen? En er bestaan ook zo veel verschillende opvattingen over de herkomst of het ontstaan van Zwarte Piet. Er wordt gesuggereerd dat hij uit Afrika komt en na zijn bevrijding van de slavernij uit dankbaarheid bij Sint is gebleven om hem te dienen.
Met de komst van de televisie kwam het Sinterklaasfeest op de buis. Om te beginnen met de intocht van Sinterklaas, die al vanaf 1952 te zien was op de buis. Het werd een jaarlijkse tv-uitzending, die halverwege november werd uitgezonden. Dit betekende de start van de Sinterklaasperiode die duurt tot en met 5 december. Sinterklaas transformeerde echter gaandeweg van onzichtbare magische brenger van wonderbaarlijke gaven tot een opa-achtige kindervriend. Sint en zijn Pieten die de kinderen thuis bezochten met een zak vol snoep en cadeautjes.
Ouders gaven hun kinderen in eerste instantie zelfgemaakte cadeaus, een traditie die uitgroeide tot het bekende ‘surprise-fenomeen’ als cadeautjes. Binnen de wat grotere bedrijven begon men met het verzorgen van cadeautjes voor de kinderen van de werknemers. Tegenwoordig kennen we wel meer dan 1 manier om Sinterklaas te vieren. Zelfs volwassenen doen het – en wat ook helemaal bij deze tijd hoort, is rekening houden met het budget…
Alvast veel plezier op 5 december, het heerlijk avondje!
