Rotterdamse haven tijdens de Tweede Wereldoorlog

De geschiedenis van Rotterdamse haven tijdens de Tweede Wereldoorlog is doordrenkt van contrasten: van een welvarende havenstad die in de handen van de Duitsers viel tot een belangrijke schakel in de Duitse oorlogsindustrie. Het biedt een inkijk in de complexe relatie tussen Rotterdam en de oorlog. Van strategische samenwerking en verzet tot tragisch verlies en uiteindelijk wederopbouw, de waterwegen van Rotterdam vormen het decor voor een tumultueuze periode in de Nederlandse geschiedenis.

De val van Rotterdam en Nederland

Tijdens het bombardement op Rotterdam op 10 mei 1940 werd vliegveld Waalhaven volledig verwoest. Na de oorlog werd het niet hersteld maar ontwikkelde zich tot het industriële terrein Waalhaven-Zuid. Dit symboliseert de transformatie van verlies naar herontwikkeling die veel gebieden in Rotterdam zouden ondergaan.

Op 30 mei 1940 markeerde de intocht van Duitse motortorpedoboten het begin van Rotterdam als Duitse marinebasis. Tijdens het beruchte bombardement op de binnenstad dat leidde tot de capitulatie van Nederland, bleef de haven grotendeels gespaard van schade. Daardoor werd het snel een knooppunt voor de Duitse oorlogsmachine. Rotterdam fungeerde als ertsoverslaghaven en leverancier van oorlogsschepen, waarbij meer dan 2.000 schepen werden omgebouwd en 800 nieuwe schepen werden gebouwd. Dit kosten hiervoor werd netjes betaald door de Duitsers.

Tol van samenwerking

In de tweede helft van de bezettingsperiode betaalde Rotterdam echter een zware tol voor zijn samenwerking met de bezetter. Geallieerde bombardementen troffen de stad en veroorzaakten burgerslachtoffers en schade aan woonwijken. Het werk in de haven en op scheepswerven werd steeds risicovoller en slechter betaald. Met de opmars van de geallieerden in 1944 begonnen de Duitsers systematisch materialen te vorderen en de haven te vernietigen om te voorkomen dat deze in geallieerde handen zou vallen.

Het vergeten bombardement

Op 31 maart 1943 probeerden Amerikaanse bommenwerpers de Duitse oorlogsindustrie in Rotterdam te treffen, maar door bewolking en een stromachtige wind misten ze hun doelwit. Het resultaat was een rampzalig bombardement op de woonwijken van Rotterdam-West. Het getuigenverslag benadrukt de onvoorspelbaarheid en het menselijk leed dat oorlog met zich meebrengt.

Verzet in de Rotterdamse haven

Ondanks de samenwerking ontstond er ook verzet in de oorlogshaven. Sabotage aan schepen en pogingen om de haven te ontregelen waren er, zij het op kleine schaal. Het verzet bleek echter niet significant genoeg om de bezetter daadwerkelijk te hinderen. De strijd in de Rotterdamse haven zou zijn einde vinden op 5 mei 1945, toen de eerste Engelse schepen met voedsel aanmeerden aan de Lloydkade.

Het verdwenen goud in de Rotterdamse haven

Voorafgaand aan de oorlog wilde de Nederlandsche Bank zijn goudvoorraad in veiligheid brengen, maar het bombardement van 10 mei 1940 gooide roet in het eten. Het goud werd met auto’s naar de haven gebracht. Het tragische einde van Hr. Ms. BV 19A, belast met het transporteren van goud, resulteerde in de verloren goudbaren die na de oorlog werden geborgen. Het verhaal van verdwenen goud weerspiegelt de complexiteit van keuzes tijdens oorlogstijd en de nasleep van een bezetting.

De Rotterdamse haven herrijst

De geschiedenis van Rotterdam in oorlogstijd is er een van tegenstrijdigheden: samenwerking en verzet, verlies en herstel. Na de bevrijding begon Rotterdam aan een indrukwekkende wederopbouw. Ondanks het verwoeste vliegveld en beschadigde havens ontwikkelde Rotterdam zich tot een moderne, bloeiende stad met vernieuwde waterwegen als kloppend hart. Het verhaal van Rotterdam in oorlogstijd blijft een herinnering aan veerkracht en de vastberadenheid van een stad die uit de as herrees.

Download de Canon van Nederland app

Wil jij ook meer weten over historische gebeurtenissen? Download dan nu de Canon van Nederland app voor iOS en Android.

Leuker & gemakkelijker geschiedenis leren dan ooit!