Op 28 juli 1940 is op de BBC World Service de eerste uitzending te horen van Radio Oranje. Een dagelijkse uitzending van 15 minuten, steevast vanaf 9 uur ’s avonds. Koningin Wilhelmina verzorgt de eerste uitzending.
Koningin Wilhelmina verzorgt de eerste uitzending
“Het verheugt mij bijzonder dat dankzij de welwillende medewerking van de Engelse autoriteiten. Dat het Nederlandse kwartier in de uitzendingen van de Britse radio is ingelast. Daarom spreek ik de hoop uit dat vele landgenoten, waar zij zich ook mogen bevinden, voortaan getrouwe luisteraars zullen zijn van de vaderlandse gedachten die hen langs deze weg bereiken.” Het zijn de eerste woorden van koningin Wilhelmina op Radio Oranje. In totaal zal ze zich via de radio 34 keer tot het Nederlandse volk richten in oorlogstijd. Maar de uitzendingen werden niet alleen gebruikt om de Nederlanders moed in te spreken, maar ook om via codetaal verzetsstrijders te waarschuwen.
Een saaie regeringszender
Die eerste uitzendingen stelden niet veel voor, aldus prof. dr. Huub Wijfjes, mediahistoricus en verbonden aan Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit van Amsterdam, deskundig in radio, televisie en journalistiek. De eerste jaren van Radio Oranje waren buitengewoon saai, gouvernementeel en eigenlijk niet om aan te horen. Alle berichtgeving in de uitzendingen van de BBC moest eerst langs de censuurafdeling van de Britse autoriteiten. Maar ook was het belangrijk de militaire veiligheid te garanderen, en vooral ook om geen gevoelige informatie aan de Duitsers te verstrekken. Dus Radio Oranje was aan deze regels gebonden. Zo hadden de berichten ook de goedkeuring van de Nederlandse ministerraad nodig.
De Brandaris
Radio Oranje was niet de enige Nederlandstalige zender die tijdens de oorlog vanuit Londen kon worden beluisterd. Zo was er de Nederlandse afdeling van de BBC European Service, die elke dag een kwartier in het Nederlands berichtte. Maar belangrijker voor de toekomst van Radio Oranje was De Brandaris, de zender voor Nederlandse zeevarenden. Die omroep begon in mei 1941 met uitzenden om de grote groep Nederlandse zeelieden van marine en koopvaardij van nieuws te voorzien.
Duitse capitulatie
Naar aanleiding van de Duitse capitulatie zond Radio Oranje op 5 mei 1945 ’s avonds om 20.15 uur een speciaal, 30 minuten durend bevrijdingsprogramma uit. Hier was onder meer een toespraak te horen van minister-president Gerbrandy.
Einde van Radio Oranje
De uitzendingen van Radio Oranje vanuit Londen werden op 31 augustus 1945 stopgezet.
