Bij bijna elk huishouden zie je tijdens het ontbijt en de lunch margarine op tafel staan. Een typisch Nederlands product zou je denken! Alleen wist je dat margarine helemaal niet is uitgevonden in Nederland, maar in Frankrijk. In deze blog gaan wij dieper in op de geschiedenis van margarine.
De geschiedenis van margarine
De geschiedenis van margarine begint in de tijd van Napoleon. De soldaten van Napoleon kregen in hun rantsoen boter mee, maar dit bedierf erg snel. Napoleon schreef een prijsvraag uit met het doel een goed vervangingsmiddel voor roomboter uit te vinden. Dat ook goedkoper moest zijn! De Franse scheikundige genaamd Hippolyte Mège-Mouriès won in 1869 deze prijsvraag. Hij ontwikkelde ‘margarine’, een goedje dat lijkt op het gele goud, maar wordt gemaakt van een emulsie van rundvet, afgeroomde melk en gesnipperde koeienuiers.
Margarine in Nederland
Een jaar later brak de Frans-Duitse oorlog uit, waardoor de Fransen niet in staat waren om margarine op fabrieksmatige schaal te produceren. Het was de Nederlander Antoon Jurgens die in 1871 in Oss de eerste margarinefabriek ter wereld opzette. Eigenlijk bij toeval en via een aantal tussenpersonen drong het bericht van de Franse uitvinding tot de familie Jurgens door. Jurgens was zeer geïnteresseerd naar deze ‘boter’ en vertrok in mei 1871 naar Parijs om een bezoek te brengen aan het laboratorium van Mège’s. Hij betaalde ruim ƒ30.000 om in het bezit te komen van het procédé om de kunstboter te fabriceren.
Jurgens werd nagevolgd door Simon van den Bergh, die in 1872 een soortgelijke fabriek opende, eveneens te Oss. De Nederlandse producenten gebruikte echter procedés die nogal afweken van de basisreceptuur van Mège-Mouriès. Er werd geen gebruik gemaakt van koeienuiers en de zogeheten oleomargarine was het belangrijkste ingrediënt naast een bescheiden deel natuurboter.
Ontstaan van Unilever
In 1891 verplaatste Van den Bergh de fabriek naar Rotterdam vanwege de betere (scheepvaart)verbindingen. Twee jaar eerder was er een fusie tussen de fabrikanten Jurgens en van den Bergh tot stand gekomen: de Margarine-Unie. Deze ging in 1929 samen met het Engelse bedrijf Lever Brothers, wat resulteerde in Unilever. Margarine had inmiddels de markt voor smeerbare vetten veroverd. Het product was veel goedkoper dan boter. Daarnaast investeerden de fabrikanten veel geld in het maken van reclame. De terugslag kwam vanaf de jaren 1960 toen hart- en vaatziekten een probleem werden. In 1973 adviseerde de Voedingsraad daarom minder verzadigd vet te gebruiken. De margarine-industrie speelde op dit advies in met dieetmargarine en halvarine. Vanaf de eenentwintigste eeuw worden alle margarines gemaakt van plantaardige oliën.
